گزارشی از عزاداری محرم در زمین چمن ورزشگاه تختی مشهد | حسینیه تختی

حسین بیات | شهرآرانیوز؛ از سال ۱۳۳۰ که این ورزشگاه به اسم سعدآباد ساخته شد، همه تجمعاتش مربوط می‌شد به امور ورزشی تا سال ۵۷ که جامعه معلمان مشهد در اعتراض به نخست‌وزیری ارتشبد ازهاری، اعتصاب غذا کردند و اجتماع خود را در میدان سعدآباد تشکیل دادند. فردای آن روز تظاهرات آرامی برای هم‌بستگی و حمایت از فرهنگیان در مشهد از منزل آیت‌ا... شیرازی تا محل تجمع برگزار می‌شود و پس از آن، مردم در ورزشگاه سعدآباد جمع می‌شوند تا به سخنرانی آیت‌ا... خامنه‌ای گوش دهند. سخنرانی‌ای که نام ورزشگاه را به «غلامرضا تختی» تغییر می‌دهد.

این نخستین تجمعی است که برای موضوعی غیرورزشی در ورزشگاه شکل می‌گیرد. از آن روز به بعد زیاد اتفاق افتاده‌است که ورزشگاه برای تجمعات و برنامه‌های مختلف فرهنگی و سیاسی استفاده شود، اما فقط امسال و محدودیت‌های کرونایی است که موجب شده است این مکان ورزشی در روز‌های نزدیک به سالگرد تولد جهان پهلوان تختی (امروز) در شمایل یک حسینیه بزرگ، فضایی را فراهم آورد تا عزاداران حسینی در آن سوگواری کنند.

مراسم حسینیه تختی از عصر هر روز شروع می‌شود؛ جایی که جوانان و متولیان هیئت انصارالحجه، آماده‌سازی برای حضور عزاداران را شروع می‌کنند. از ابتدای دهه، حجله‌ای را با چند صد فانوس درکنار میدان برپا کرده‌اند که توجه همه رهگذران را جلب می‌کند. همجوارش یک ایستگاه صلواتی هم برپا شده است، اما به دستور بازرسی هیئات مذهبی اداره‌کل تبلیغات اسلامی، فعال نیست. مراسم از پنجشنبه هفته گذشته شروع شده است و بناست تا پایان دهه اول محرم، هم‌زمان با نماز مغرب و عشا برگزار شود. همین است که هر روز عصر بچه‌های هیئت کار‌ها را شروع می‌کنند. یکی مایع ضدعفونی را آماده می‌کند و دیگری ماسک‌هایی را که خریداری شده است، می‌برد داخل. یکی مهر‌ها را برای نماز آماده و ضدعفونی می‌کند و چند نفری سیستم‌های صوتی و نوری را تست می‌کنند تا مشکلی پیش نیاید.

از یکی از عوامل هیئت انصارالحجه درخصوص مراسم عزاداری می‌پرسم. می‌گوید: چند نفر از اعضای هیئت به‌عنوان سلامت‌یار آموزش دیده‌اند. از این نظر تمام پروتکل‌های بهداشتی در بالاترین سطح رعایت می‌شود. به گفته او «همه بچه‌های هیئت توجیه هستند.» ضمن اینکه «حدود ۵۰ پزشک و پرستار هم برای نظارت بر رعایت پروتکل‌ها به کمک هیئت آمده‌اند.»

هوا رو به تاریکی است و تا دقایقی دیگر اذان گفته می‌شود. ازآنجاکه مراسم امسال پذیرایی ندارد، تمام حواس برگزارکنندگان معطوف شده است به رعایت نکات بهداشتی. چند نفری از جوان‌های هیئت با چوب‌پر عزادارانی را که زودتر آمده‌اند، برای خواندن نمازجماعت به داخل ورزشگاه هدایت می‌کنند. مرد‌ها از در ورودی دور میدان به داخل می‌آیند و خانم‌ها از در دیگر.
همراه پدر و پسری می‌شوم. پدر که از مخاطبان قدیمی انصارالحجه است، می‌گوید: هر سال در حسینیه آیت‌ا... شاهرودی مراسم دایر بود. امسال، اما می‌آییم اینجا تا هم عزاداری‌مان را کرده باشیم و هم خدای ناکرده جان کسی به خطر نیفتد.

او فرقی میان مراسم محرم امسال و سال گذشته نمی‌داند، جز اینکه «بعضی همراهان مسن هیئت که بیماری داشته‌اند به‌دلیل کرونا، ناچار شده‌اند در مراسم شرکت نکنند.»
به زمین چمن می‌رسیم. یکی از خدام مسئول ضدعفونی است و یکی پلاستیک توزیع می‌کند برای کفش‌ها. یکی دو نفر هم مدیریت می‌کنند تا فاصله نمازگزاران حدود دو متر باشد. مراسم مردانه در زمین شماره یک برگزار می‌شود و خانم‌ها به زمین شماره ۲ می‌روند. آن‌طور که شنیده‌ام، سمت خانم‌ها قالیچه‌ها دوتادوتا و با فاصله پهن شده‌اند تا خطری کسی را تهدید نکند. همچنین مراسم به‌صورت پخش زنده از طریق تلویزیون بزرگی هم‌زمان برای آن‌ها پخش می‌شود.

پروژکتور‌ها زمین چمن را -که دیگر چمن نیست و مفروش است- روشن کرده‌اند. نمازگزاران با فاصله، ردیف‌به‌ردیف و منظم می‌ایستند تا پیش‌نماز قدقامتش را ادا کند و همه تکبیر بگویند. در نماز دوم جمعیت قدری بیشتر شده است و بعد از آن تقریبا تمام زمین پر شده است از عزادارانی که با فاصله نشسته‌اند. فنس‌های دور زمین با پارچه سیاه بزرگی پوشانده شده و پارچه‌نوشته بزرگی، سکو‌های تماشاگران را پوشانده است. درست است که تماشاگری نیست، اما همه‌چیز این شب دیدنی است.

 

در محل یکی از دروازه‌ها سن بزرگی سیاه‌پوش و روشن شده است برای خطیب. دو طرفش هم با تلویزیون‌های شهری بزرگ تزئین شده است تا همه، تصویر و صدای خطیب را ببینند و بشنوند. علی نیکنام را در ردیف‌های پایانی زمین چمن می‌بینم. نظرش را درخصوص مراسم جویا می‌شوم. عقیده دارد: «حفظ فرهنگ عاشورا بسیار مهم‌تر است از شکل ظاهری مراسم.» او می‌گوید: امام‌حسین (ع) برای جان مردم ارزش قائل بود. شب عاشورا خواست تا هرکس معذوریتی دارد، از تاریکی بهره ببرد و از صف یارانش خارج شود. حالا ما هم دنباله‌رو همان امامیم و با برگزاری مراسم به این شیوه، به همه یادآوری می‌کنیم که جان انسان در مکتب عاشورا مهم است.

شروع صحبت‌های خطیب، فرصتی را فراهم می‌آورد تا با یکی از قدیمی‌های هیئت انصارالحجه که مسئولیت هماهنگی نیرو‌ها را برعهده دارد، هم‌کلام شوم. محسن لعل‌محمدی، مسئول هیئت انصارالحجه (عج) است و می‌گوید: «عزاداری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، آن هم با استقبال جمعیت چندهزارنفری زن و مرد در زمین شماره یک و دو مجموعه ورزشگاه، هر شب دهه برپاست.»

اگرچه حضور چنین جمعیتی را به فال نیک می‌گیرد، با گفتن اینکه «تاکنون هیچ حامی و خیری نداشته ایم»، از کم‌کاری برخی نهاد‌ها گله می‌کند: «متاسفانه به‌خاطر شیوع کرونا و تاثیر شدیدش بر وضعیت اقتصادی و اوضاع بازار، هیچ خیری تا به این لحظه به ما کمکی نکرده است.
حتی سازمان‌ها هم با ما همکاری لازم را نکرده‌اند و برای تامین هزینه‌ها دچار مشکلات جدی هستیم. ضمن اینکه منکر زحمات و مساعدت هیئت فوتبال نیستیم، اما فقط همین زمین چمن است و باقی را از محل منابع خود هیئت تامین کرده‌ایم یا خودمان پیگیر بوده‌ایم؛ مثلا ما حتی برای تامین برق، خودمان با شرکت برق نامه‌نگاری کرده‌ایم.»

با این حال او امیدوار است که تا پایان دهه خیران به میدان بیایند و به جنبه مثبت شیوع کرونا در مراسم مذهبی هم اشاره کرده، می‌گوید: نکته مهم وجود کرونا این بود که هیئت‌ها را از داخل حسینیه‌ها به فضای باز آورد. ما هرسال در حسینیه می‌توانستیم درنهایت پذیرای ۵ تا ۶ هزار مستمع باشیم، اما امسال شب اول و دوم ۲ تا ۳ هزارنفر و از شب سوم به بعد ۸ هزار نفر به جمعیت اضافه شدند. زیرا فضای باز برای حضور خانوادگی شرایط بهتری دارد.

زمین فوتبال است و عجیب که کسی از فوتبالی‌ها کنارش نباشد. سر می‌چرخانم به گشتن و امیر اختری، مسئول روابط‌عمومی هیئت فوتبال خراسان رضوی را می‌بینم. می‌گوید: شیوع کرونا و و قانون برگزاری مراسم در فضای باز، سبب شده است بسیاری از مکان‌هایی که در گذشته به‌د‌لیل وجود مساجد و مراکز مذهبی، استفاده محرمی نداشته‌اند، مورد استفاده قرار بگیرند.

او هم یادآوری می‌کند که «ورزشگاه تختی در عمر طولانی خود شاهد برگزاری مسابقات ورزشی فراوانی بوده است، اما برای اولین بار است که با مسئولیت یک هیئت مذهبی، میزبان عزاداران حسینی است.»
وی با بیان اینکه ورزشگاه هرشب از «ساعت ۸ تا ۱۱ میزبان خانم‌ها و آقایان عزادار است»، می‌گوید: مردم استقبال پرشوری از این رویداد کرده‌اند؛ چراکه ماهیتش با تمام رویداد‌های دیگر فرق می‌کند؛ ماجرای اینجا ماجرای دل است و عشقی که با آن بزرگ شده‌ایم.

او به رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی طی مراسم اشاره می‌کند و می‌گوید: در ابتدای ورود، شهروندان باید دست‌های خود را ضدعفونی کنند. همراه داشتن ماسک، اجباری است، اما بازهم کسی برنمی‌گردد؛ چراکه ماسک رایگان در اختیار عاشقان اباعبدا... (ع) قرار می‌گیرد.
او با اشاره به جمعیت نشسته، اضافه می‌کند: داخل زمین، محل‌های نشستن با فاصله یک‌ونیم تا دو متر تعیین شده است و هرشب هم پس از پایان مراسم، محیط کاملا ضدعفونی می‌شود.

منبر حجت‌الاسلام حاتمی پایان یافته و نوبت به امیر کرمانشاهی رسیده است تا مرثیه کربلا را دم بگیرد. به دعوت او جمعیت سینه‌زنی را شروع می‌کنند و استادیوم تختی به‌یک‌باره می‌شود حسینیه عاشورایی تختی. این زمین شور و هیجان کم به خود ندیده است، اما شور امشب عجیب است. درست که طنین یکدست سینه‌زنی شبیه است به پایکوبی تماشاگران مسابقه فوتبال، اما اینجا مخاطب، خودش میانه میدان است. اینجا دیگر تماشاگر نیست و خودش بازی‌ای را که بازی نیست و زندگی است، رقم می‌زد. تماشا را کنار می‌گذارم و می‌روم میانه میدان، تا زندگی کنم با نوای «حسین! حسین! حسین!»